Tijdens de zwangerschap ervaren vrouwen verschillende emoties die hier worden beschreven. In dit thema wordt beschreven hoe vrouwen hun zwangerschap hebben beleefd en welke impact de zwangerschap heeft gehad op hun dagelijks leven. Zowel de positieve als de negatieve ervaringen worden besproken. Daarnaast wordt specifiek aandacht besteed aan hoe vrouwen de bewegingen van hun kindje hebben ervaren en hoe zij contact maakten met hun kindje tijdens de zwangerschap.
Zwanger zijn en impact van zwangerschap op dagelijks leven
Verschillende vrouwen vinden het belangrijk om tijdens hun zwangerschap hun eigen gevoel te vertrouwen en te volgen. Luisteren naar je eigen lichaam hoort daar ook bij. Andere vrouwen geven aan dat ze het belangrijk vinden om de zwangerschap op hun eigen manier te beleven en vinden dat anderen hun hun eigen gang moeten laten gaan. Enkele vrouwen benadrukken de natuurlijke kant van de zwangerschap en willen zo weinig mogelijk medische ingrepen. Enkele vrouwen zien dat zij tijdens de zwangerschap één taak hebben, en dat is het krijgen van een kind. De rest doet er in deze periode voor hen niet toe. Verschillende vrouwen proberen bewust bezig te zijn met hun zwangerschap, bijvoorbeeld door tijd te nemen om deel te nemen aan ZwangerFit, foto’s te maken van de buik of hun leefstijl aan te passen (zie hieronder). Verschillende vrouwen geven aan dat dit soms lastig is, omdat je wordt geleefd door de waan van de dag, of door de drukte van het gezin. Hoewel enkele vrouwen aangeven dat hun dagelijkse leven niet of nauwelijks wordt beïnvloed door de zwangerschap, geven veel vrouwen aan dat hun dagelijkse leven beïnvloed wordt door de zwangerschap. Zij vinden het combineren van het zwanger zijn, hun werk, en het gezin een zware of pittige combinatie. Door de drukte was er minder aandacht voor de zwangerschap. Sommigen ervaren dit vooral in het eerste trimester van de zwangerschap of aan het eind van de zwangerschap; anderen hebben dit de gehele zwangerschap ervaren. Vrouwen merkten bijvoorbeeld dat ze minder energie hadden om met hun oudere kinderen te spelen. Als gevolg van het hebben van weinig energie merkten vrouwen dat het doen van huishoudelijke taken langer duurt, sporten lastiger is, of dat hun sociale leven minder werd. Dit laatste werd vaker benoemd door vrouwen die veel zwangerschapsklachten hadden. Voor sommigen was dit lastig te accepteren, omdat zij graag door wilden gaan met hun leven. Enkele vrouwen zijn zichzelf daarbij tegengekomen. Meer over de impact van de zwangerschap op het werk is te lezen in het thema Werk. Sommige vrouwen hadden verwacht dat ze dezelfde persoon zouden blijven – alleen dan met een dikke buik. Voor een enkeling was dat ook zo, maar verschillende vrouwen geven aan dat zij anders waren tijdens de zwangerschap. Ze waren bijvoorbeeld minder geïnteresseerd in de wereld om hen heen, hadden meer discipline, waren voorzichtiger, of hun karakter werd zachter. Hedwich geeft aan dat ze zich anders voelde, omdat ze nu de verantwoordelijkheid had voor haar ongeboren kindje. Een andere vrouw voelde zich sterker en had het gevoel dat ze alles aankon.
Leefstijl: voeding, alcohol, roken en bewegen
Een gezonde leefstijl kwam in veel interviews ter sprake. Voor informatie over een gezonde leefstijl tijdens de zwangerschap zie de website van de Verloskundige.nl . Veel vrouwen probeerden gezond te eten en vooral veel fruit en groente te eten. Verschillende vrouwen geven aan dat dit geen aanpassing was, omdat ze al gezond aten. Daarnaast vermeden ze bepaalde dingen, zoals rauw vlees. Verschillende vrouwen benoemen hierbij dat zij de richtlijnen van het Voedingscentrum volgden. Sommige vrouwen geven aan dat er veel lijstjes en adviezen zijn en probeerden zich hier niet gek door te laten maken. Claudia vond het lastiger dan ze had verwacht dat ze niet alles mocht eten. Ze voelde zich schuldig dat ze een biefstuk had gegeten terwijl ze zwanger was, maar dat nog niet wist. Een aantal vrouwen vindt dat sommige eetvoorschriften te serieus, krampachtig of overdreven zijn. Dana vindt bijvoorbeeld dat zwangere vrouwen in Nederland “overprotected” zijn en Claudia vindt de manier waarop men met de richtlijnen omgaat “krampachtig”. Marije (C) geeft aan dat gezond eten haar niet lukte en dat ze het zichzelf niet te moeilijk wilde maken. Vrijwel alle vrouwen zijn gestopt met het drinken van alcohol. Voor de een was dit geen probleem, omdat zij voor de zwangerschap al geen alcohol dronken, alcohol niet meer lekker vonden ruiken of omdat ze wisten waar ze het voor deden. Voor de ander was het wat lastiger, omdat ze “wel van een feestje hielden”. De vrouwen die voor de zwangerschap rookten, geven aan dat het hen niet lukte om te stoppen met roken tijdens de zwangerschap, maar ze zijn wel minder gaan roken. Een vrouw vertelt dat ze wist dat het slecht was voor de baby, maar dat ze het moeilijk vond om te stoppen. Vanuit de omgeving kregen deze vrouwen soms opmerkingen over het roken. Shamilla hoorde bijvoorbeeld wel eens “oh, ze is zwanger en ze zit te roken”. Qua beweging geven meerdere vrouwen aan dat zij het belangrijk vonden om te blijven bewegen. De een bleef doorgaan met sporten zoals voor de zwangerschap, de ander ging zwangerschapsfitness of zwangerschapsbootcamp doen zoals Mom in Balance of ZwangerFit. En weer een ander ging zwemmen of wandelen, omdat dit minder intensief is. Enkele vrouwen geven aan dat bewegen of sporten voor hen lastiger was vanwege bekkenklachten. Tot slot benoemen enkele vrouwen dat ze hun leefstijl aanpasten door meer rust te nemen. Bijvoorbeeld door af en toe een dutje of powernap te doen.
Beseffen zwangerschap: kindje voelen en contact maken met kindje
De eerste weken hebben veel vrouwen nog niet het besef dat ze zwanger zijn. Dit besef komt bij veel vrouwen wanneer zij voor het eerst hun kindje op de echo zien, of wanneer hun buik begint te groeien, of wanneer zij hun kindje voor het eerst voelen bewegen. Wanneer vrouwen voor het eerst hun kindje voelen bewegen wisselt. Sommige vrouwen voelden hun kindje voor het eerst bewegen met 16 weken; anderen met 23 weken. Veel vrouwen vonden het voelen van hun kindje bijzonder. Het was voor hen een moment om stil te staan bij de zwangerschap. Een moment om contact te maken met het kindje en een onderonsje te hebben met hun kindje waar niemand anders bij kon zijn. Sommigen missen dat gevoel nu. Voor sommige vrouwen die veel last hadden van zwangerschapsklachten waren de momenten waarop zij hun kindje voelden bewegen de enige momenten tijdens de zwangerschap waarvan ze konden genieten. Enkele vrouwen geven aan dat zij merkten aan de bewegingen van hun kindje dat het karakter van hun kindje anders was dan die van hun oudere kinderen. Saskia die zwanger was van een tweeling vertelt dat haar twee kindjes verschillend bewogen. Het voelen van het kindje was voor veel vrouwen ook een bevestiging dat het goed ging met hun kindje. Nathalie vertelt dat zij elke ochtend bewust contact zocht met haar kindje totdat het bewoog en zij werd gerustgesteld. Dit kwam voort uit haar onzekerheid. Sommige vrouwen moesten extra letten op de bewegingen van hun kindje. Marije (C) geeft aan dat het lastig is om te bepalen of het beweegpatroon van haar kindje anders was. Josine geeft aan dat de ervaring van het kindje voelen anders wordt als je daar extra op moet letten vanwege gezondheidsproblemen. Zij had ook angst of ze wel op tijd alarm zou slaan wanneer haar kindje minder of niet bewoog. Verschillende vrouwen hebben een moment gehad tijdens de zwangerschap waarop zij hun kindje minder of niet meer voelden bewegen. Dit resulteerde in gevoelens van stress, angst en onzekerheid. De meesten werden op zo’n moment doorgestuurd naar het ziekenhuis voor een CTG. Daar werden ze gerustgesteld. Het niet of minder voelen van hun kindje kwam bij sommigen door harde buiken of het feit dat het kindje gedraaid was waardoor de bewegingen anders voelden. Door de handen op de buik te leggen probeerden verschillende vrouwen contact te maken met hun kindje. Enkele vrouwen geven aan dat zij regelmatig tegen de baby praten. Esther legt haar emoties uit aan haar kindje, omdat zij ervan overtuigd is dat het kindje in de buik alle emoties van de moeder meekrijgt. Andere vrouwen hebben gebruik gemaakt van hypnobirthing, haptonomie, of sjamanisme om contact te maken met hun kindje.
Positieve ervaringen
Veel vrouwen hebben de zwangerschap als een bijzondere, heerlijke, fijne, fantastische en geweldige tijd ervaren. Zij vinden het bijzonder en een wonder dat er een kindje in je mag groeien. Sommigen noemden zichzelf een gelukkig mens in die periode; anderen vonden het een avontuur waarin ze toegroeiden naar de rol van moeder. Esther voelde “vlinders van excitement”. Een andere vrouw vond de zwangerschap mooier dan ze had verwacht. Enkele andere vrouwen omschrijven de zwangerschap als een puur proces waarbij je niet dichter bij de natuur kan komen. Het tweede trimester van de zwangerschap hebben veel vrouwen als het meest bijzondere ervaren. De onzekerheden van het eerste trimester (zie angsten en onzekerheden) zijn voorbij en fysiek is de zwangerschap nog niet zwaar.
Negatieve ervaringen
Niet alle vrouwen hebben de zwangerschap positief ervaren. De meeste van hen hadden de verwachting dat een zwangerschap de geweldigste tijd uit hun leven zou zijn. De roze wolk die ze hadden verwacht hebben ze gemist – soms door zwangerschapsklachten of zorgen om de gezondheid van het kindje. Deze vrouwen voelden zich moedeloos, machteloos, en niet meer zorgeloos. Christa voelde zich schuldig tegenover haar kindje dat ze niet op een roze wolk leefde en schaamde zich hiervoor. Andere vrouwen geven aan dat ze zwanger zijn verschrikkelijk of vreselijk vonden. Verschillende vrouwen geven aan dat ze niet hebben genoten van de zwangerschap omdat ze eerder een kindje hebben verloren, door een strijd die ze met het ziekenhuis hebben moeten voeren, of door stress vanwege ruzies met de partner of stress vanwege de voorbereidingen voor de komst van het kindje. Sommige vrouwen ervoeren druk vanuit de omgeving dat zij moesten genieten van de zwangerschap terwijl ze het niet leuk vonden. Sanne voelde zich hierdoor ongelukkig en eenzaam. Anne (A) vertelde dat mensen in haar omgeving alleen oor hadden voor de positieve aspecten van de zwangerschap; wanneer ze kwijt wilde dat ze ergens last van had, dan was daar minder aandacht voor. Inge geeft aan dat zij vooral aan het einde van de zwangerschap niet meer kon genieten van de zwangerschap. Zij ziet dit als het mooie van de natuur, want anders zou je altijd zwanger willen zijn. Jill zag van tevoren al op tegen een zwangerschap en ziet een zwangerschap als een noodzakelijk kwaad om een kindje te kunnen krijgen. Sanne heeft haar zwangerschap als traumatisch en een hel ervaren. Sommige vrouwen gaven aan dat zij vinden dat een zwangerschap te vaak als een ziekte wordt beschouwd.
Angsten, zorgen, onzekerheden en hoop
Verschillende vrouwen vertellen dat zij tijdens de zwangerschap angsten, zorgen of onzekerheden hebben ervaren. Vooral het eerste trimester kenmerkt zich door spanning en angst om een miskraam. Sommige vrouwen waren bij elk toiletbezoek angstig om bloed aan te treffen. Nathalie hield dit de hele zwangerschap nadat ze bij 13 weken wat bloed had verloren. Emine was bang dat haar misselijkheid de hele zwangerschap zou aanhouden. Anderen maakten zich zorgen over het feit dat ze niet aankwamen in gewicht tijdens het eerste trimester, terwijl anderen juist bang waren om aan te komen. Na het eerste trimester waren deze angsten en onzekerheden bij veel vrouwen verdwenen – mede door een goede echo en het feit dat ze hun kindje voelde bewegen. Echter, verschillende vrouwen waren de gehele zwangerschap angstig of onzeker. De angst om het kindje te verliezen bleef bij sommige vrouwen de gehele zwangerschap – bijvoorbeeld omdat je er geen controle over hebt, of omdat zij in hun omgeving veel jonge mensen hadden verloren. Andere vrouwen waren onzeker of maakten zich zorgen over de gezondheid van hun kindje – bijvoorbeeld omdat ze geen screening hadden gedaan, of omdat zij door hun werk wisten wat er mis kon gaan. Of ze waren bang voor een vroeggeboorte, een klein kindje, of dat hun kindje pijn zou hebben toen ze ontdekten dat het kindje gezondheidsproblemen had. Dit zorgde voor gevoelens van onrust en stress. Andere vrouwen hadden angst voor de bevalling, of waren bang om doorverwezen te worden naar het ziekenhuis. De angsten, spanningen en zorgen kwamen vaak voort uit gevoelens van onmacht: “je hebt er geen controle over”. Sommige vrouwen leefden hierdoor van week naar week, van mijlpaal naar mijlpaal, of van controlemoment naar controlemoment. Daniëlle werd onzeker van haar klachten. Omdat ze niemand hoorde over alle klachten, dacht ze dat haar klachten bij de zwangerschap hoorde. Ook het denken aan de toekomst roept bij verschillende vrouwen een spanning op. “Kan ik het moederschap wel aan? Vind ik het moederschap wel leuk? Kan ik het moederschap wel combineren met mijn werk? Kan ik van mijn tweede kindje net zo veel houden als van mijn eerste kindje?” Tot slot spreken enkele vrouwen over de hoop die zij koesteren tijdens de zwangerschap. Ze hopen bijvoorbeeld op een tweeling, op zo min mogelijk medische ingrepen, op het kunnen genieten van de zwangerschap, op zo min mogelijk angst tijdens de zwangerschap na het verliezen van een kindje, en hopen dat het geven van borstvoeding lukt.
Beleving van de laatste weken van de zwangerschap
De laatste weken en dagen werden door veel vrouwen als zwaar, vermoeiend en pittig ervaren. Bijvoorbeeld doordat ze slecht sliepen of door dikke voeten. De meeste vrouwen waren er klaar mee en hadden geen puf meer. Sommigen zeggen dat ze zich door die laatste periode heen hebben moeten slepen en in de overlevingsstand stonden. Een vrouw vertelt dat ze hierover klaagde tegenover haar omgeving. Roos vond deze periode juist heerlijk, omdat ze doorhad wat haar lichaam wel en niet aankon. Amanda was juist emotioneel en heeft een traantje gelaten omdat haar kindje binnenkort uit haar buik zou gaan. Veel vrouwen omschrijven deze laatste periode ook als een periode van wachten. De dagen duren lang en zijn saai. Men is aan het aftellen. Een vrouw vond deze periode frustrerend. Enkele vrouwen zeggen dat ze toe zijn aan een nieuwe fase. Zij keken uit naar de periode na de bevalling en waren nieuwsgierig naar hoe hun kindje eruit zou zien. Judith was bang om overtijd te gaan. Bij vrouwen die overtijd gingen was er angst voor een eventuele inleiding van de bevalling en angst voor een groter kindje. Enkele vrouwen vertellen dat zij in de laatste dagen zoveel mogelijk probeerden te rusten nu het nog kon. Andere vrouwen vertellen dat zij in deze dagen hun huis op orde maakten of boodschappen deden voor na de bevalling. Meerdere vrouwen vertellen dat zij deze laatste dagen bewust beleefd hebben als de laatste dagen alleen samen met hun partner, of laatste dagen samen met hun oudere kinderen. Enkele vrouwen vertellen over de reacties van de omgeving. Een vrouw vertelt dat haar omgeving niet meer wilde afspreken en langs wilde komen. Een andere vrouw vertelt dat haar omgeving juist steeds vroeg hoe het er voor stond. Tot slot vertellen enkele vrouwen dat zij in de laatste dagen voor de bevalling last hadden van harde buiken of voorweeën. Bianca vond het frustrerend dat het niet doorzette. Claudia was onzeker of het een echte wee was.
...
